دسته: نړۍ

 

اسراییلي بوځ به غزه کې  بېساري اوپراخ عملیات پېل کړي دي

اسراییلي پوځ نه دی توانېدلی چې خپل ایران راخوشی کړي او یا هم د القسام کوم قوماندان ونیسي

اسراییلي سرچینه: یوه ځانګړې قوه خان یونس ته ننوته ترڅو اسراییلي یرغمل شوي کسان خوشې کړي او د القسام یو قوماندان وتښتوي، خو په عملیاتو کې هیڅ یو یرغمل شوی کس خوشې نه شو.
اسراییلي سرچینې وایی چې  اسراییلو یو ځانګړی ځمکنی ځواک د خان یونس مرکز ته ننوتلی دی ترڅو د اسراییلي یرغمل شویو کسانو د خوشې کولو ماموریت ترسره کړي. خو، دغو سرچینو ټینګار وکړ چې “په دې عملیاتو کې هیڅ یو اسراییلی یرغمل نه دی خوشې شوی.”

په عین حال کې، یوې اسراییلي سرچینې څرګنده کړه چې “د عملیاتو هدف د القسام لوا (د حماس پوځي څانګه) د یو قوماندان تښتول او د یرغمل شویو کسانو خوشې کول وو.”

خو هدف ته تر نه رسیدو وروسته، د اسراییلو د پوځ ویاند اعلان وکړ چې اسراییلي ځواکونه په ټوله غزه کې د “ګیدون د ګاډو” عملیات ترسره کوي، پرته له دې چې د خان یونس عملیاتو یادونه وکړي.

دځایی سر چېنو په وېناد اسراییلو د هوايي بریدونو لړۍ د غزې په جنوبي برخه کې د خان یونس سیمې په نښه کړې دي.
هغه زیاته کړه چې دوه بریدونه د پوځي چورلکو لخوا او دریم برید د اسراییلي جنګي الوتکو لخوا ترسره شو، چې د خان یونس ښار ختیځ ته د الوتکې څخه د درنو ډزو سره سمون خوري.

هغه دا هم تشریح کړه چې یو له هوایي بریدونو څخه د غزې په جنوب کې د ناصر روغتون ته څېرمه یو ښوونځی په نښه شو.

د اسراییلو پوځ پرون اعلان وکړ چې ځمکنیو ځواکونو یې د “د ګیدون د ګاډو” عملیاتو د یوې برخې په توګه د غزې په شمالي او جنوبي سیمو کې عملیات پیل کړي دي.

د اسراییلو د پوځ چارواکو اعلان وکړ چې پنځه پیاده او زغروالې لواګانې په عملیاتو کې برخه اخلي؛ یو عملیات چې د غزې د تړانګې د ځینو برخو بشپړ بیرته نیول او بشپړ سطحه کول پکې شامل دي.

د اسراییلو لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو هم د یکشنبې په ورځ په غزه کې د “درنې پوځي جګړې” د پیل اعلان وکړ.

هغه زیاته کړه چې اسراییلي ځواکونه غزې ته ننوتلي دي. هغه په ​​یوه ویډیو کې چې په ایکس پلیټ فارم کې یې په خپل اکاونټ کې خپره کړې، وویل: “موږ د جګړې د اهدافو د ترلاسه کولو لپاره په زور سره غزې ته ننوتي یو.”

د رویټرز په وینا، اسراییل هڅه کوي چې په غزه تړانګه کې د پوځي فشار په زیاتولو سره حماس دې ته اړ کړي چې د خبرو اترو په میز کې ډیر امتیازات ورکړي.

په مقابل کې، حماس د جګړې د بشپړ پای ته رسیدو او د بندیانو د بشپړ خوشې کیدو په بدل کې د بشري مرستو د ننوتلو په شرط ټینګار کوي.

د اسراییلو د پوځ اټکلونه ښيي چې د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر تر ۷مې پورې شاوخوا ۵۸ بندیان لا هم په غزه کې ساتل کېږي، چې له دې ډلې ۲۴ یې ژوندي دي.

د امریکا د متحدو ایالتونو سترې محکمې د جمعې په ورځ، د ۲ مخالفو رایو په مقابل کې په ۷ رایو، د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د هغه فرمان مخه ونیوله چې غوښتل یې یو شمېر وینزویلایي کډوال، چې د “ترن د آراګوا” (TdA) نومې ورانکارې ډلې د غړیتوب تور پرې لګول شوی، بې له ځنډه له هېواده وشړي.

دا تازه پرېکړه د هغو حقوقي خنډونو یوه بله بېلګه ده چې د غیرقانوني مهاجرو د ایستلو لپاره د ټرمپ د هڅو پر وړاندې رامنځته شوې ده.

د امریکا د سترې محکمې دا پرېکړه د هغو افغانانو له قضیې سره هم مرسته کولی شي چې په امریکا کې یې د اوسیدو موده پای ته رسېدلې یا په غیرقانوني لارو دغه هیواد ته تللي دي.

د سترې محکمې په حکم کې راغلي، هغو کسانو، چې په ټکساس ایالت کې د مهاجرت په توقیف‌خونو کې ساتل کېږي، د شړلو پر پرېکړې د اعتراض لپاره لازم وخت او معلومات نه‌ دي ترلاسه کړي. په حکم کې ویل شوي: «پرته له دې چې ووایي قانوني اعتراض څنګه کولای شي، تر شړلو یوازې ۲۴ ساعته مخکې خبر ورکول، هېڅ کافی نه‌ دي.»

سره له دې، سترې محکمې ټینګار کړی چې د یاد قانون د مشروعیت په اړه یې پرېکړه نه ده کړې او دا موضوع یې د نیواورلین په پنځمه استیناف محکمه کې د بیا کتنې لپاره پرېښې ده. دا حکم وروسته له هغه صادر شو چې راپورونه خپاره شول چې یو کس له السلوادور څخه په تېروتنه کې د هغو مهاجرو له ډلې وشړل شو چې د “ترن د آراګوا” د غړیتوب په تور نیول شوی و. د ټرمپ حکومت هم منلې چې د هغه بېرته راوستل ممکن نه‌ دي.

ډونالډ ټرمپ د جمعې په ورځ د مې ۱۶مه، په خپله خواله رسنۍ “تروت سوشال” کې د سترې محکمې پر دې پرېکړې سخت انتقاد وکړ او ویې لیکل: «د امریکا ستره محکمه ماته اجازه نه راکوي چې هغه کار وکړم چې خلکو پرې رایې راکړي دي. دا د امریکا لپاره یوه بده او خطرناکه ورځ ده.»

هغه دا پرېکړه، چې د ځینو مهاجرو د وژونکو، د نشه‌یي موادو د قاچاقبرو او بانډونو غړو د ایستلو مخه نیسي، د خپل حکومت پر وړاندې یو خنډ وباله، او ویې ویل چې اوس دولت باید د اخراج لپاره «یو اوږد، ډېرلګښته او وخت‌نیوونکی قانوني بهیر» تعقیب کړي.

دواړو محافظه‌کارو قاضیانو، کلارنس توماس او سامویل الیتو، د اکثریت له رایو سره مخالفت وکړ او د ټرمپ د دریځ ملاتړ یې وکړ. ټرمپ هم په خپل پیغام کې له هغوی څخه د «هېواد د ساتنې» لپاره د هڅو مننه وکړه.

ډونالډ ټرمپ، له هغه وخته چې بېرته سپینې ماڼۍ ته راګرځېدلی، د ناقانونه مهاجرت پر وړاندې سخت دریځ غوره کړی او داسې جنایي بانډونه لکه “ترن د آراګوا” او “MS-13” یې ترهګرې ډلې بللي دي.

د حماس له خوا د نوي اوربند د وړانديز له مخې دا ډله چمتو ده چې نور يرغمل کسان خوشي کړي. حماس دغه وړانديز د شنبې په ورځ له تازه خبرو اترو وروسته کړی دی. دا په داسې حال کې ده چې د اسرائيلو پوځ په غزه کې نوي پوځي عمليات پيل کړي دي.

یوه فلسطیني چارواکي رسنیو ته ويلي، حماس هوکړه کړې چې نهه يرغمل به د ۶۰ ورځني اوربند او د فلسطيني بنديانو د خوشي کولو په بدل کې پرېږدي.

د ياد چارواکي په وینا، د نوي وړانديز له مخې به هره ورځ غزې ته د مرستو د ۴۰۰ ګاډو د ورتګ اجازه ورکول کېږي او د همدا ډول به ناروغاو ته اسانتيا برابرېږي چې له سيمې ووځي. اسرائيلو په بدل کې د پاتې يرغملو په اړه کره معلومات غوښتي دي.

د اوربند د نويو خبرو اترو دا پړاو د قطر او امریکا د منځګړو په مرسته د پلازمېنې دوحې په ښار کې د شنبې په ماسپښين پيل شوی.

تراوسه اسرائيلو په رسمي ډول د دې وړانديز ځواب نه دی ورکړی خو له خبرو اترو مخکې يې ويلي وو چې نه له غزې خپل ځواکونه وباسي او نه به د جګړې د پايته رسولو ژمنه کوي.

دا وړانديز په داسې حال کې شوی چې د اسرائيلو پوځ د شنبې په ورځ په غزه کې د نويو عملیاتو اعلان وکړ.

په وروستيو څو ورځو کې اسرائيلو په غزه کې مرګونه بريدونه ترسره کړي. د ژغورونکو په وينا له تېرې پنجشنبې راهيسې لږ تر لږه ۳۰۰ کسان وژل شوي چې په هغو کې پر روغتونونو او د کډوالو پر پنډغالو بريدونه هم شامل دي.

له هغه راهیسې چې د اسرائیلو او حماس تر منځ دوه مياشتنی نازک اوربند مات شو اسرائيلو د مارچ پر ۱۸ بيا بریدونه پیل کړل چې په ترڅ کې يې زرګونه کسان وژل شوي دي.

مرستندويه ادارې وايي، د غزې بشري کړکېچ لاپسې خراب شوی، اسرائیل له تېرو لسو اوونيو راهيسې غزې ته د خوړو او نورو مرستو پر ورتګ بنديز لګولی دی.

د اسرائيلو لومړي وزير بنيامين نتنياهو د روانې مياشتې په پيل کې د پراخو بريدونه ګوتڅنډنه کړې وه او ويلي يې وو چې د غزې شمالي برخې نيسي او حماس به له منځه وړي.

غزه کې د ننه يوې خبريالې غاده القرد ويلي چې “د غزې په شمال او ختيځ کې هوايي بريدونه، ډزې، ډرون بريدونه او حتی چادونې روانې دي.”

نوموړې حالت “ډېر وېروونکی” بللی دی.

دې زياته کړې، چې د لوړو بيو له کبله کورنۍ يې يوازې يو ځل خواړه خوري، اسرائيل يې تورن کړي چې خواړه د وسلې په توګه کاروي. هغه تور چې د ملګرو ملتونو چارواکو هم تائيد کړی دی.

مرستندویه ادارو خبرداری ورکړی چې د غزې ۲.۱ ميلیونه وګړي د قحطۍ له ګواښ سره مخ دي، داسې ويډيوګانې او راپورونه خپرېږي چې ماشومان له خوارځواکۍ کړېږي.

د امریکا ولسمشر ډونلډ ټرمپ د تېرې جمعې په ورځ ويلي وو چې په غزه کې “ډېر خلک له سختې لوږې” کړېږي خو د اسرائيلو حکومت دا تورونه رد کړي چې ګواکې په غزه کې د خوړو کموالی دی.

یوې بريتانوۍ ډاکترې وېکټوريا روز چې د خان يونس په ناصر روغتون کې کار کوي، بي بي سي ته ويلي، “ټيم يې ډېر ستری شوی” او د روغتون کارکوونکو “ډېر وزن له لاسه ورکړی” دی.

نوموړې ويلي، “ماشومان ډېر ډنګر شوي، ډېر داسې ماشومان دی چې غاښونه يې غورځېدلی دي.”

“ډېری ماشومان د سوځېدو ژور ټپونه لري، د دې کچې لوږې او کمزورتيا له کبله يې د مېکروبي کېدو ګواښ لوړ شوی او د رغېدو توان يې ډېر کم شوی دی.”،REUTERS

د اسرائيلو لومړي وزير د مې پر پنځمه ويلي وو چې اسرائيل په غزه کې پراخو عملياتو ته تياری نيسي او هغه وخت به پيلېږي چې ولسمشر ټرمپ د منځني ختيځ سفر بشپړ کړي. نوموړی د جمعې په ورځ له منځني ختيځه تللی دی.

په همغه ورځ د غزې شمالي او مرکزي برخو اوسېدونکو ته ويل شوي وو چې له خپلو کورونو او پناه ځايونو ووځي. مرستندويه ادارو دا کار نژدې ناشونی بللی ځکه چې ګڼ شمېر خلک له وړاندې بې کوره شوي دی.

د شنبې په ورځ د اسرائيلو پوځ وويل، “تر هغه به عملیات ونه دروي چې نور حماس ګواښ نه وي او ټول يرغمل بېرته کورونه ته ستانه شوي نه وي.” اسرائيلي پوځ ويلي چې په تېرو ۲۴ ساعتونو کې يې “په غزه کې له ۱۵۰ ډېرې موخې په نښه کړې دي.”

د اسرائيلو دا پراخ عمليات د ملګرو ملتونو او ځينو اروپايي مشرانو له خوا غندل شوي دي.

د فلسطيني کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو ادارې (انروا) مشر فېلېپ لازاريني ويلي، “د نورو څومره فلسطينيانو ژوند به د هوايي بریدونو، لوږې او د روغتيايي خدمتونو د نشتوالي له کبله له منځه ولاړ شي؟”

“زموږ تر سترګو لاندې ظلمونه په یوه نوي عادي کار بدلېږي، په بې پروايۍ سره د نه زغملو وړ حالت د زغملو وړ ګړځي.”

له نویو بريدونو وروسته د ملګرو ملتونو مشر انتونيو ګوتېرېش، د اسپانیا لومړي وزير پېډرو سنچېز او د ايټاليا د بهرنيو چارو وزير انټونيو تاجاني د تلپاتې اوربند غوښتنه کړې ده. د جرمني د بهرنيو چارو وزارت ويلي دا نوي عمليات د غزې د خلکو لپاره “کړکېچن بشري وضعيت نور هم خرابوي” او د پاتې يرغملو پر وړاندې ګواښ زياتوي.

حماس د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر پر اوومه پر اسرائیلو برید وکړ چې شاوخوا ۱۲۰۰ کسان یې ووژل او ۲۵۱ نور یې یرغمل غزې ته يوړل.

په ځواب کې، اسرائیلو پر غزه پراخ پوځي برید پیل کړ چې تر اوسه پورې یې د حماس تر کنټرول لاندې د غزې د روغتیا وزارت په وینا نژدې ۵۳ زره فلسطینیان چې ډېری یې ملکيان دي وژلي دي.

نن، الکساندر توربانوف، هغه اسرائيلي بندی چې ازاد شو، یوه اعلامیه خپره کړه چې د اسرائيلو نیواکګر حکومت، د هغوی ملاتړي هېوادونه، او ټول جاسوسان او خاینان یې حیران کړل.

مونږ دالکساندر دغه خبرتیا چې دالجزیرې په عربي سایت کې خپره شوې ده رانقلوو:

(ستاسو مهرباني به تل زما په زړونو کې نقش وي…
په هغه ۴۹۸ ورځو کې چې ما له تاسو سره ژوند کاوه، سره له دې چې تاسو ظلمونه او جنايتونه تېر کړل، ما د ريښتوني مېړانه، پاکو اتلوليو، او د انسانيت او ارزښتونو درناوي مانا زده کړه.

تاسو آزاد خلک واست چې محاصره شوي واست، خو زه اسیر وم، او تاسو زما د ژوند ساتونکي واست.
ته زما خیال ساته، لکه څنګه چې یو مهربانه پلار د خپلو اولادونو ساتنه کوي.
ته زما صحت، عزت او نعمتونه وساتل. که څه هم زه د هغو کسانو په لاس کې وم چې د خپلې غصب شوې خاورې او حقوقو لپاره یې جګړه کوله، او که څه هم زما حکومت د یوه محاصره شوي ولس پر ضد تر ټولو ستر نسل‌وژنه کوله، خو تاسو هېڅکله اجازه ورنکړه چې وږی پاتې شم یا توهین شم.

ما د مېړانې اصلي مانا نه وه پېژندلې، تر هغه چې دا مې ستاسو په سترګو کې ونه لیده. د قربانۍ ارزښت مې نه و درک کړی، تر هغه چې ستاسو تر منځ ژوندی نه وم، تر هغو چې ونه مې لیدل چې تاسو د مرګ پر وړاندې موسکۍ یاست، او د یو داسې دښمن پر وړاندې مقاومت کوئ چې د تباهۍ وسلې لري، خو تاسو یوازې خپل لوڅ بدنونه لرئ.

هر څومره فصاحت او بلاغت چې ولرم، داسې الفاظ نه شم پیدا کولی چې ستاسو اصلي ارزښتونه راونغاړي، یا زما د حیرانتیا او ستایلو احساسات بیان کړي ستاسو د لوړاخلاقو په وړاندې.

ایا واقعاً ستاسو دین تاسو ته دا در زده کړې چې له بندیانو سره داسې چلند وکړئ؟

څومره ستر دی دا ایمان چې تاسو داسې مقام ته رسوي چې د بشر له خوا جوړ شوي ټول بشري حقوق او جنګي پروتوکولونه ورسره نړېږي!

حتی په تر ټولو سختو شېبو کې، تاسو عدالت او رحمت ښیئ – نه د تشو شعارونو له لارې، بلکې د خپلو عملي تجربو له لارې. حتی په تر ټولو تیاره شرایطو کې هم له خپلو اصولو نه تېرېږئ.

یقین وکړئ، که بېرته دلته راشم، نو یوازې به یو جنګیالی یم ستاسو په لیکو کې؛ ځکه چې ما له ستاسو  حقایق زده کړل، او پوه شوم چې تاسو نه یواځې د دې خاورې مالکان یئ، بلکې د حق، اصولو او عادلانه آرمانونو خاوندان هم یئ).

د کازان په اقتصادي فورم  کې د اسلامي امارت بیرغ پورته شو
دریاست الوزرا اقتصادي مرستیال  ملا عبدالغنی برادرنن د کازان په اقتصادي فورم کې ګډون وکړ.

د سرمشریزې په جریان کې، داسلامي امارت  رسمي بیرغ د لیدونکو پلاوي د نورو بیرغونو تر څنګ په یوه رسمي موقعیت کې ځای پر ځای شو.

د یادونې وړ ده چې، په روسیه کې د منع شویو ډلو له لیست څخه د اسلامي امارت دمشرانو د لرې کولو او د مسکو او کابل ترمنځ د اړیکو د پراختیا په لاره کې د ځینو قانوني خنډونو د لرې کولو په اړه د وروستیو پرمختګونو وروسته، د روسیې حکومت هم د افغانستان د واکمنې ادارې له استازو سره د رسمي غونډې کوربه توب ته چمتووالی اعلان کړی و.

د کارپوهانو په وینا، د روسیې دا اقدام د دوه اړخیزو اړیکو د عادي کولو لپاره د بنسټ ایښودلو په لور یو مهم ګام هم ګڼل کیږي.

په افغانستان کې د روسیې د سوداګرۍ مرکز مشر رستم خبیب‌الدین مخکې ویلي وو چې په افغانستان کې د اسلامي امارت د واکمنۍ له پیل راهیسې  تر ټولو لوړ پوړی چارواکی عبدالغني برادر مسکو ته بلل شوی دی.

د کازان سرمشریزې رسمي ویب پاڼه د روسیې د ولسمشر ولادیمیر پوتین له قوله لیکي: “زه ډاډه یم چې دا فورم به د تل په څیر رغنده وي او زموږ د هیوادونو او خلکو ترمنځ به د خبرو اترو او همکارۍ ژورولو کې مرسته وکړي.”

 

د رویټرز لخوا لیدل شوي سند له مخې، ډیپلوماتانو ویلي چې که چیرې د اګست تر میاشتې پورې یوې اساسي موافقې ته ونه رسیږي، نو درې اروپایي هیوادونه ممکن د ماشې میکانیزم فعال کړي.

رویټرز د جمعې په ورځ په استانبول کې د تهران او اروپايي ګوندونو ترمنځ د خبرو اترو په اړه د نامعلومو سرچینو په حواله راپور ورکړ. مخکې له دې، د اسلامي جمهوریت چارواکو، چې د ټرمپ ادارې سره مشورې کوي، له اروپایانو سره د خبرو اترو غوښتنه کړې وه، خو دا خبرې اترې لا نه دي شوي.

رویټرز لیکي چې دا خبرې اترې د لوړ پوړو ډیپلوماتانو په کچه ترسره کیږي ځکه چې دواړه خواوې هڅه کوي چې په راتلونکو ورځو کې د اسلامي جمهوریت او متحده ایالاتو ترمنځ د پنځم پړاو خبرو اترو څخه مخکې خپل دریځونه روښانه کړي.

د رویټرز په وینا، پخوانۍ خبرې اترې، چې ټاکل شوې وه د می په دویمه نیټه ترسره شي، وځنډول شوې ځکه چې بریتانیا، فرانسه او جرمني – چې د اروپایی درې ګونی په نوم پیژندل کیږي – په پیل کې د ټرمپ ادارې لخوا تعقیب شوي مذاکراتو ته د موازي لارې له وژرژ لهمذاکذاتو څخه ډډه وکړه.

په عین حال کې، بریتانیا، فرانسه او جرمني، چې لا هم په JCPOA کې دي، د اکتوبر تر ۱۸مې پورې وخت لري چې د محرک میکانیزم فعال کړي او د ایران په وړاندې د ملګرو ملتونو بندیزونه بیا ولګوي. خو دا مهال دوی د تهران او واشنګټن ترمنځ د خبرو اترو برخه نه دي.

د رویټرز لخوا لیدل شوي سند له مخې، ډیپلوماتانو ویلي چې که چیرې د اګست تر میاشتې پورې یوې اساسي موافقې ته ونه رسیږي، نو درې اروپایي هیوادونه ممکن د محرک میکانیزم فعال کړي. په ورته وخت کې، د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ، چې په سعودي عربستان کې دی، هم خبرداری ورکړی چې اسلامي جمهوریت یوې موافقې ته د رسیدو لپاره محدود وخت لري او باید ژر تر ژره پریکړه وکړي.

رویټرز لیکي چې د تهران د اټومي پروګرام په اړه د اختلافاتو د حل لپاره د ایران او متحده ایالاتو ترمنځ د خبرو اترو بل پړاو به په راتلونکو ورځو کې وروسته له هغه ترسره شي چې دواړه خواوې له خپلو پلازمینو سره مشوره وکړي.  عمان  په دې خبرو اترو کې د منځګړي رول لوبوي.

 

امریکا او سعودي عربستان د ۱۴۲ میلیارده ډالرو په ارزښت دفاعي تړونونه لاسلیک کړل

سعودي عربستان ته د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د سفر په جریان کې، متحده ایالاتو او سعودي عربستان د ۱۴۲ ملیارد ډالرو په ارزښت دفاعي تړونونه لاسلیک کړل.

سپینه ماڼۍ وايي چې دا دفاعي تړون د سعودي عربستان د ۶۰۰ ملیارد ډالرو پانګونې ژمنې یوه برخه ده.

په دفاعي قراردادونو کې د GE ګاز توربینونو صادرات، د ۱۴.۲ ملیارد ډالرو انرژۍ سکتور قرارداد، او د ۴.۸ ملیارد ډالرو بوینګ ۷۳۷ الوتکو قرارداد شامل دي.

دخبري سزچینو پّ وېنا سعودي عربستان د متحده ایالاتو څخه د F-35 جنګي جټ الوتکو د احتمالي پیرود په اړه هم بحث کړی دی، مګر دا لا معلومه نه ده چې ایا د F-35 جنګي جټ الوتکو پیرود هم په دفاعي تړون کې شامل دی که نه.

د عربي رسنیو په وینا، دواړو هیوادونو د ستراتیژیکو اقتصادي ملګرتیا تړونونه او د تفاهم یادښتونه هم لاسلیک کړي دي، چې پکې د انرژۍ، کانونو، فضايي همکارۍ او روغتیا په ګډون نورې برخې شاملې دي.

تر دې وړاندې د سعودي هوايي حریم ته د ننوتلو سره، د سعودي جنګي جټ الوتکو د ټرمپ د هوايي ځواک یوه الوتکه هوايي ډګر ته بدرګه کړه.

د سعودي ولیعهد ټرمپ ته تود هرکلی ووایه او دواړو مشرانو د یو څه وخت لپاره نظرونه تبادله کړل.

د یادونې وړ ده چې د دې سفر په جریان کې به ولسمشر ټرمپ د خلیج همکارۍ شورا په غونډه کې هم ګډون وکړي او همدارنګه به قطر او متحده عربي اماراتو ته هم سفر وکړي.

د ترکيې حکومت پر ضد له تېرو ۴۰ کلونو راهیسې جګړه کوونکې کردۍ ډله پي‌کې‌کې وايي چې خپلې وسلې پر ځمکه ږدي او منحلېږي.

د کردستان د کارګرانو ګوند یا ‘پي‌کې‌کې’ دا اعلان تر هغه وروسته کوي چې په تېره فبروري میاشت کې یې بنديوان مشر عبدالله اوجلان د دې ډلې د منحلولو غوښتنه کړې وه.

ترکیه، اروپايي ټولنه، بریتانیا او امریکا پي‌کې‌کې د یوې “ترهګرې دلې” په توګه پېژني او بندیز یې پرې لګولی دی.

دې ډلې په پیل کې د کردانو لپاره چې د ترکیې د نفوس شاوخوا ۲۰ سلنه کېږي، د یوه خپلواک هېواد جوړول غوښتل. خو وروسته د بیلتون غوښتنې له هدفه لېرې او پر ځای یې د کردانو لپاره د لا ډېرو حقونو او ازادیو غوښتلو باندې پام ورټول کړ.

له ترکي حکومت سره د پي‌کې‌کې په جګړه کې تر اوسه له  ۴۰ زرو ډېر کسان وژل شوي.

په تېره فبروري میاشت کې د دې ډلې ۷۶ کلن مشر عبدالله اوجلان پرخپل دغه خوځښت غږ وکړ چې وسلې پر ځمکه کېږدي او منحل شي. هغه له ۱۹۹۹ کال راهیسې د استانبول په جنوب لوېديځ کې د مرمره سمندرګي په یوه ټاپو کې بندي دی.

ښاغلي اوجلان په فبروري کې له زندانه په یوه لیک کې لیکلي ‌وو، “د یوه سیاسي نظام د ترلاسه کولو لپاره د ولسواکۍ بدیل نه شته. ډېموکراتیکه اجماع بنسټيزه لار ده.”

معلومه نه ده چې اوجلان او د هغه ملاتړو ته به د خپلې ډلې د منحلولو په بدل کې څه ورکړل شي خو داسې اټکلونه شته چې ښايي هغه په مشروط ډول خوشې کړل شي.

کردي سیاستوال به اوس د یوه نوي سیاسي ډيالوګ لارې څارې او د کردانو لپاره د ډېرو حقونو ترلاسه کولو ته به په تمه وي.

اوس دواړو خواوې د جوړجاړي لپاره دلایل لري.

په دې وروستیو کلونو کې د ترکیې پوځ پي‌کې‌کې سخته ځپلې او په سیمه‌ کې راغلو بدلونونو هم دې ډلې او ملاتړو ته یې په عراق او سوریه کې فعالیت ستونزمن کړی دی.

که ترکی ولسمشر رجب طیب اردوغان په ۲۰۲۸ کې راروانو ولسمشریزو ټاکنو ته ځان نوماندوي نو د کرد‌پلوه سیاسي ګوندونو ملاتړ ته به ډېره اړتیا ولري.

د ښاغلي اردوغان او د ‘عدالت او پراختیا ګوند’ یوه ویاند رویټرز خبري اژانس ته ویلي چې د پي‌کې‌کې د انحلال پرېکړه “له ترهګرۍ د پاکې ترکیې” پر لور یو مهم ګام دی او دولتي ادارې به دا بهیر څاري.

د ‘چاټم هاوس’ په نوم د نړیوالو چارو د څېړنیز مرکز یوه کارپوه وینټروپ راجرز ویلي چې د کردانو سیاسي ګوندونو غوښتنو ته د رسېدو لپاره به “د ترکیې له لوري یوه لوی ډېموکراتیک لېږد” ته اړتیا وي.

د ښاغلي راجرز به وینا، په وروستیو میاشتو کې د ځینو ترکيو مشرانو له لوري “ښه نیت” ښکاره شوی دی چې دا د پي‌کې‌کې د منحلېدو لامل شو.

خو دی زیاتوي، “دا لا روښانه نه ده چې دا به نور کوم بدلونونه راوړي او په سیاست او ټولنه کې د کردانو بشپړ ګډون به ډاډمن کړي او که نه. له ګڼو اړخونو په ډګر کې توپ اوس له ترکیې سره دی.”

د یادونې وړده چې د پی کې کې یا کردستان د کارګرانو ګوند مشر عبدالله اوجالان د ۱۹۹۹ کال د فبرورۍ پر ۱۵مه د کینیا د پلازمېنې نایروبي په هوايي ډګر کې د پټو عملیاتو پر مهال له نیول کېدو وروسته ترکیې ته ولېږدول شو چې اوس ورباندې دعمري بند سزا ختلې ده.

 

د روسیې ولسمشر د می په ۱۵مه په استانبول کې له اوکراین سره د مستقیمو خبرو اترو وړاندیز کړی دی ترڅو “د شخړې ریښې حل شي.په دی توګه پوتین د ۳۰ ورځني اوربند له پامه غورځول شوی دی.

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین د یکشنبې په ورځ وړاندیز وکړ چې په راتلونکو ورځو کې به په استانبول کې له اوکراین سره د جګړې د پای ته رسولو لپاره مستقیمې خبرې اترې وشي. هغه د امریکا، اروپا او اوکراین لخوا ملاتړ شوي د ۳۰ ورځني اوربند پلان یادونه ونه کړه.

پوتین د یکشنبې په سهار په کریملین کې په یوه وینا کې وړاندیز وکړ چې خبرې اترې دې د می په ۱۵مه په استانبول کې ترسره شي.

د روسیې د ولسمشر دا وړاندیز څو ساعته وروسته له هغه وشو چې کیف او د فرانسې، جرمني، بریتانیا او پولنډ مشرانو د دوشنبې له ورځې څخه د ۳۰ ورځو لپاره د غیر مشروط اوربند غوښتنه وکړه.

پوتین وویل: “موږ د کیف چارواکو ته وړاندیز کوو چې هغه خبرې اترې چې دوی په ۲۰۲۲ کال کې ځنډولې وې پرته له کوم مخکیني شرط څخه بیا پیل کړي.”

پر اوکراین د روسیې د یرغل په لومړیو اونیو کې، د دواړو هیوادونو د استازو ترمنځ په استانبول کې مستقیمې خبرې اترې وشوې، خو د جګړې د بندولو لپاره کومې موافقې ته ونه رسیدل.

پوتین زیاته کړه: “موږ وړاندیز کوو چې خبرې اترې پرته له ځنډه د پنجشنبې په ورځ، د می په ۱۵مه، په استانبول کې پیل کړو.”

هغه زیاته کړه چې ډېر ژر به د ترکیې له ولسمشر رجب طیب اردوغان سره اړیکه ونیسي او له هغه څخه به وغواړي چې د دې مذاکراتو په اسانه کولو کې مرسته وکړي.

“د شخړو د اصلي لاملونو حل کول”
پوتین په خپله وینا کې ټینګار وکړ چې هغه “د اوکراین سره جدي خبرو اترو ته ژمن دی” چې هدف یې “د شخړې د اصلي لاملونو لرې کول او د تلپاتې سولې رامینځته کول” دي.

د “اصلي لاملونو” عبارت کارول هغو مسلو ته اشاره کوي چې روسیې د ۲۰۲۲ کال په فبروري کې د اوکراین پر وړاندې د جګړې د پیل لپاره راپورته کړې وې، په شمول د هغه څه سره مبارزه چې هغه یې “نو-نازیزم” بولي، په ختیځ اوکراین کې د روسي ژبو خلکو ملاتړ، او د روسیې شاوخوا فضا کې د ناټو د نفوذ د پراختیا مخه نیول.

تر دې مخکې، اوکراین او لویدیځو هیوادونو د مسکو ټولې غوښتنې رد کړې وې او پر اوکراین یې د روسیې برید د نورو هیوادونو د سیمو د تسلط او اشغال لپاره د هڅو یوه برخه ګڼلې وه.

پوتین وویل: “موږ د دې خبرو اترو په جریان کې د نوي اوربند په اړه د موافقې امکان نه ردوو.”

د “روسیې ضد خبرو اترو” پای ته رسول
پوتین د اوکراین، متحده ایالاتو او اروپا لخوا د ۳۰ ورځني اوربند وړاندیز ته له اشارې پرته د کیف لویدیځ ملاتړي په دې تورن کړل چې غواړي “له روسیې سره جګړه دوام ورکړي” او په کلکه یې “اروپایي الټیمیټمونه” او “د روسیې ضد خبرې اترې” وغندلې.

د پوتین دا څرګندونې وروسته له هغه وشوې چې د فرانسې ولسمشر ایمانویل مکرون، د جرمني صدراعظم فریدریش میرټز، د برتانیا صدراعظم کیر سټارمر او د پولنډ صدراعظم ډونالډ ټوسک په کیف کې د اوکراین لپاره د خپل ملاتړ د څرګندولو لپاره سره ولیدل.

اوکراین، اروپا او متحده ایالاتو د شنبې په ورځ خبرداری ورکړ چې که روسیه د دوشنبې له ورځې څخه پیل کېدونکی بشپړ او غیر مشروط ۳۰ ورځنی اوربند ونه مني، نو له نویو “پراخو بندیزونو” سره به مخ شي.

مکرون په کیف کې د زیلینسکي او د بریتانیا، جرمني او پولنډ له مشرانو سره په یوه ګډه خبري غونډه کې وویل: “هغه هېوادونه چې د اوکراین د ملاتړ لپاره د ‘رضاکارانو په ایتلاف’ کې برخه اخلي، پریکړه کړې چې د ۳۰ ورځني اوربند ملاتړ وکړي.”

هغه زیاته کړه چې متحده ایالات به په ځانګړي ډول د اوربند څارنه وکړي، خو “اروپایان به هم پکې شامل وي.”

مکرون ټینګار وکړ چې دا اوربند کولی شي “د یوې قوي او تلپاتې سولې د رامینځته کولو لپاره د ښکیلو خواوو سره د بیړني اقدام او خبرو اترو لپاره لاره هواره کړي.”

 

 

 

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ویلي دي چې هند او پاکستان د اوربند لپاره چمتو دي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ په خپل ټولنیزې رسنۍ اکاونټ کې په یوه خپره شوې اعلامیه کې ویلي چې هند او پاکستان د امریکا په منځګړیتوب د سمدستي اوربند په اړه موافقه کړې ده.

د امریکا ولسمشر وویل چې هند او پاکستان په بشپړ او سمدستي اوربند موافقه کړې ده.

ډونالډ ټرمپ دواړو هېوادونو ته د مبارکۍ په ویلو سره وویل چې پاکستان او هند هوښیارتیا او درک ښودلی دی.

شهباز شریف: صدراعظم له سیاسي مشرتابه سره اړیکه نیولې، او ویلي یې دي چې
که هند ونه دریږي، نو ځواب به یې نور هم سخت وي: د پاکستان پوځي او سیاسي مشرتابه امریکا ته څرګنده کړه
د لومړي وزیر مرستیال او د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار هم اوربند تایید کړی دی.

اسحاق ډار له جیو نیوز سره په خبرو کې وویل چې پاکستان او هند په سمدستي ډول اوربند باندې موافقه کړې ده.

اسحاق ډار وويل چې موږ وويل چې موږ د اوربند لپاره چمتو يو، خو که هند کوم تېری وکړي، نو ځواب به ورکړو. زه د هغو هېوادونو څخه مننه کوم چې د اوربند په راوستلو کې یې مرسته کړې ده. د پاکستان او هند ترمنځ د مازدیګر له ۴:۳۰ بجو راهیسې اوربند نافذ دی.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر وویل چې له تیرو ۴۸ ساعتونو راهیسې، زه او د امریکا مرستیال ولسمشر له لوړ پوړو پاکستاني او هندي چارواکو سره په تماس کې یو. زه په خوښۍ سره اعلان کوم چې پاکستان او هند په سمدستي اوربند موافقه کړې ده. پاکستان او هند به په یوه بې طرفه ځای کې د پراخو مسلو په اړه خبرې اترې وکړي.

له بلې خوا، د هند د بهرنیو چارو وزیر وکرم مسري هم اوربند تایید کړی او ویلي یې دي چې د دواړو خواوو پوځي عملیات به هم ودرول شي.

د هند د بهرنیو چارو وزیر: اوربند د پاکستان پر وخت د مازدیګر له ۴:۳۰ بجو نافذ شو
د هند د بهرنیو چارو وزیر وویل چې اوربند د پاکستاني وخت له ۴:۳۰ بجو راهیسې نافذ شوی دی. د پاکستان او هند د پوځي عملیاتو مشران به د می په ۱۲مه خبرې اترې وکړي. نن د پاکستان او هند د پوځي عملیاتو مشران ترمنځ خبرې اترې وشوې. په خبرو اترو کې، دواړو خواوو د نن ماښام څخه په ځمکه، سمندر او هوا کې د اوربند په اړه موافقه وکړه.