داورانیمو غني کول او د توغندیو پروګرام؛ د عمان د خبرو اترو اصلي ټکي دي
د ایران د اټومي قضیې د څارونکو سترګې په عمان متمرکزې دي. چیرې چې د ایران او متحده ایالاتو تخنیکي متخصصین د ځینو حساسو او اړینو جزئیاتو بیاکتنې لپاره سره ګوري چې کولی شي د دواړو هیوادونو ترمنځ د نوي تړون لپاره لاره هواره کړي.
د ایران د پلاوي مشري د بهرنیو چارو وزارت د سیاسي چارو مرستیال مجید تخت روانچي او د بهرنیو چارو وزارت د حقوقي او نړیوالو چارو مرستیال کاظم غریب آبادي کوي. برعکس، د امریکا ټیم کې د مختلفو وزارتونو شاوخوا ۱۲ استازي شامل دي، په شمول د بهرنیو چارو وزارت، د خزانې وزارت، او استخباراتي ادارو، او د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت د پالیسۍ پلان جوړونې رییس مایکل انټوین لخوا رهبري کیږي. انټوان د JCPOA یو سخت منتقد و.
د خبرو اترو اصلي تمرکز به د یورانیمو د غني کولو او د هغې د اندازې مسله وي. دا په داسې حال کې ده چې د دې مسلې په اړه د امریکا دریځونه تر دې دمه متضاد ښکاري.
تېره میاشت، د امریکا د ملي امنیت سلاکار مایک والټز ټینګار وکړ چې تهران باید د خپل اټومي پروګرام “بشپړ له منځه وړلو” سره موافقه وکړي. خو، د امریکا د ولسمشر ځانګړي استازي سټیف ویټاکوف د دې امکان په اړه خبرې وکړې چې ایران ته اجازه ورکړل شي چې د غني کولو کچه ۳.۶۷٪ وساتي، کوم چې په JCPOA کې هم شامل و.
له بلې خوا، د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو اعلان وکړ چې د ډونالډ ټرمپ اداره چمتو ده چې تهران ته اجازه ورکړي چې ملکي اټومي پروګرام ولري، په دې شرط چې دا پروګرام یوازې په وارد شوي اټومي سونګ توکو تکیه وکړي.
د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي مخکې ویلي وو چې که امریکا “حقیقي غوښتنې” وړاندې کړي، نو موافقه ممکنه ده. هغه د ایران پر وړاندې د امریکا د بندیزونو د لرې کولو او د یورانیمو د سوله ایز غني کولو د ایران حق په رسمیت پیژندلو ټینګار هم وکړ.
د غني کولو د مسلې سربیره، داسې ښکاري چې د ایران د توغندیو پروګرام به هم په خبرو اترو کې راپورته شي. یوه باخبره ایراني چارواکي دا خبر تایید کړ او رویټرز ته یې وویل چې ایران د خبرو اترو په لاره کې ترټولو لوی خنډ د خپل توغندیو پروګرام ګڼي، نه د یورانیمو غني کول.
ایراني چارواکي څرګنده کړه چې تېره اونۍ له روم څخه له وتلو وروسته، ایراني مذاکره کوونکي په دې باور وو چې متحده ایالاتو دا منلې ده چې تهران به نه په بشپړه توګه خپل د غني کولو پروګرام بند کړي او نه به خپل ټول غني شوي یورانیم وسپاري. خو، د توغندیو پروګرام د شخړې یوه لویه نقطه پاتې ده.
هغه یادونه وکړه: “په عامه خبرو اترو او دوه اړخیزو تفاهمونو کې د اختلاف یوازینۍ پاتې مسله د توغندیو مسله ده.” ایراني چارواکي ټینګار وکړ چې د توغندیو د پروګرام په اړه د تهران دریځ ثابت دی او ایران د JCPOA کې شامل شوي موادو څخه هاخوا نور امتیازات نه وړاندې کولو ته لیواله دی. د هغه په وینا، د ایران دفاعي وړتیا “د خبرو اترو وړ نه ده”.
د یادونې وړ ده چې عباس عراقچي، چې ټاکل شوې ده د متخصصینو له غونډې وروسته له سټیو ویټیکر سره “غیر مستقیم” غونډه ولري، پرون، د جمعې په ورځ مسقط ته ورسید.
تر دې مخکې، د خبرو اترو دوه نور پړاوونه په مسقط او روم کې ترسره شوي وو، چې دواړو خواوو “مثبت او رغنده” وبلل.
