د نویو تعرفو د لګولو په اړه د امریکا د خلکو او سیاستوالو له زیاتیدونکي فشار او نارضایتۍ سره سره، د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د خپل دریځ دفاع کړې او ویلي یې دي چې هیواد یې هره ورځ دوه ملیارده ډالر تعرفې ترلاسه کوي. هغه دا څرګندونې د سې شنبې په ورځ، د مارچ په نهمه، په سپینه ماڼۍ کې پرته له دې چې جزئیات وړاندې کړي، وکړې.
ډونالډ ټرمپ زیاته کړه چې “جاپان دلته د یوې معاملې لپاره راځي، سویلي کوریا دلته د یوې معاملې لپاره راځي، او نور هیوادونه په لاره دي.”
د امریکا د خزانې وزارت د عمومي حسابونو زیرمو او ایستلو په اړه ورځنۍ بیان ښیي چې د “ګمرکونو او ځینو ځانګړو مالیاتو” پورې اړوند زیرمې په دې میاشت کې تر اوسه پورې په اوسط ډول هره ورځ شاوخوا ۲۰۰ ملیون ډالر دي.
ترهرڅه وړاندی باید ووایوچې د نړۍ په ډېرو هېوادونو باندې د تعرفو لګول نن پیل شوي دي، او هغه ارقام چې ډونالډ ټرمپ چمتو کړي دي د نویو تعرفو له لګولو مخکې ارقام دي. د امریکا د ګمرکي عوایدو په اړه د ډونالډ ټرمپ د تعرفو د پایلو د ارزونې اوڅرګندولولپاره، باید کم تر کمه، یوې میاشتې پورې انتظاروباسو او د میاشتې په پای کې راټول شوي ګمرکي عواید د تیرې میاشتې د عوایدو سره پرتله کړو. کېدای شي ډونالډ ټرمپ دا ارقام د دې لپاره چمتو کړي وي چې په راتلونکي کې د متحده ایالاتو د ګمرکي عوایدو له ارقامو سره یې پرتله کړو.
داڅرګنده ده چې د تعرفو لګول د ګمرکي عوایدو زیاتوالی راولي، خو اصلي بحث دا دی چې آیا د ګمرکي عوایدو زیاتوالی، د اسهامو د بې ساري کمښت ، انلاسیون او د بیو د لوړېدو په دل کې، د متحده ایالاتو د اقتصادي ودې شاخص کیدی شي؟
د ډونالډ ټرمپ د اضافي تعرفواعلان د دې لامل شو چې د متحده ایالاتو د ونډو بازار په دریو ورځو کې له لسو ټریلیون ډالرو څخه ډیر راټیټ شي. د برتانیا د موټر جوړولو لویو شرکتونو پریکړه وکړه چې متحده ایالاتو ته صادرات ودروي.
چین، چې د نړۍ یو له لویو اقتصادونو څخه دی، د امریکا په وارداتو باندې مساوي تعرفې ولګولې. د نړۍ نورو هېوادونو هم متقابل تعرفې ولګولې.
د تعرفو دا شخړه د دې لامل کیږي چې متحده ایالات او نور هیوادونه د خپلو ګمرکي عوایدو کچه لوړه کړي. خو ولې د ډونالډ ټرمپ اداره ورسره موافقه ده او نور هېوادونه یې مخالفت کوي؟
د تعرفو لوړېدل به د بیو د لوړېدو لامل شي او مصرف کوونکي به د هغو توکو لپاره ډیرې پیسې ورکړي چې دوی ورته اړتیا لري. دا هغه څه دي چې د نړۍ نور هیوادونه یې نه غواړي ځکه چې دوی نه غواړي د دوی خلک زیانمن شي، مګر ډونالډ ټرمپ غواړي د خپل حکومت عواید زیات کړي حتی که د امریکایانودتاواني کمېدو په قیمت هم وي.
ټرمپ پوهیږي چې د ګمرکي عوایدو زیاتوالی په حقیقت کې هغه مالیه ده چې هغه یې له نورو هیوادونوڅخه بلکې د متحده ایالاتو له خلکو څخه راټولوي. د تعرفې پالیسي په حقیقت کې د ښاریانو لپاره د بریښنا او حفظ الصحې د لوړولو پالیسۍ سره مساوي ده. خو د ټرمپ کړنې دلته پای ته نه رسیږي. د امریکا خلک به نه یوازې د بیو لوړېدو تجربه وکړي، بلکې دوی به نورې اقتصادي بې نظمۍ هم تجربه کړي لکه د ونډو په بازار کې کمښت او په نړیوالو بازارونو کې د ډالر ارزښت کمېدل.
بل مهم ټکی دا دی چې امریکا داسې هیواد نه دی چې یوازې واردات ولري، بلکې نورو هیوادونو ته لوړ صادرات هم لري، چې بې له شکه به د متقابل تعرفو سره مخ شي.
سپینه ماڼۍ اټکل کوي چې د امریکا په(۴.۱ ټریلیون ډالروارداتو) کې ۲۰ سلنه زیاتوالی ، به شاوخوا ۱ ټریلیون ډالر اضافي عاید رامینځته کړي، خو نوموړی د امریکا د صادراتو په اړه بحث نه کوي.
د احصایو له مخې، په ۲۰۲۴ کال کې د امریکا صادرات ۳.۱۹۱ ټریلیون ډالرو ته او واردات ۴.۱۱۰ ټریلیون ډالرو ته ورسېدل، چې د سوداګرۍ کسر یې ۹۱۸.۴ ټریلیون ډالرو ته راټیټ کړ.
په داسې حال کې چې دا کسر په ۲۰۲۳ کال کې د ۱۰.۵۹ ټریلیون ډالرو سره برابر و.
متقابلې تعرفې په نورو هیوادونو کې د امریکایي توکو بیه هم لوړوي، کوم چې کولی شي د امریکا صادرات به د پام وړ کم کړي او د سوداګرۍ کسر حیرانونکې کچې ته ورسوي.
